چرا به سوره حمد فاتحه می گویند

سوره فاتحه سوره شماره 1 جزء 1 به ترتیب نزول 5 مکی / مدنیمیک تعداد آیات 7 تعداد کلمات 29 تعداد حروف 143

سوره فاتحه یا حمد اولین سوره قرآن کریم با نام مستعار ام الکتاب یکی از سوره های مکی است و در جزء اول قرار دارد. این سوره جزء سوره های «قصار» است که در عین مختصر بودن، طبق روایات، به معنای وسیع و اساس قرآن است. سوره فاتحه در نمازهای واجب و مستحب تلاوت می شود و محتوای اصلی آن توحید و حمد خداوند است.

در فضیلت این سوره آمده است که نزول آن مانع از سقوط عذاب بر امت اسلامی می شود. خواندن سوره حمد در رکعت اول و دوم نمازهای واجب و مستحبی واجب است. خواندن این سوره بر بستر بیمار و هنگام گذاشتن میت در قبر مستحب است.

معرفی

نام و دلیل نام

نام اصلی این سوره فاتحه الکتاب است زیرا اولین سوره قرآن است و قرآن با آن باز می شود. این سوره اولین سوره کاملی است که بر پیامبر اسلام (ص) نازل شده است.[1]

ارزش و اهمیت ویژه این سوره باعث شده است که بیش از بیست نام ذکر شود که معروف ترین آنها عبارتند از: حمد، ام القرآن، سبع المثانی، کنز، اساس، مناجات، شفاع، دعا. ، کافیه، وافیه، رقیه (طلسم و پناه). ).[2]

محل و ترتیب نزول

سوره حمد دو بار نازل شد، یک بار در اول نبوت در مکه و یک بار بعد از تغییر قبله در مدینه. به همین دلیل به آن مثانه نیز می گویند; البته از آنجایی که برای اولین بار در مکه نازل شد، سوره مکی نامیده می شود. این سوره اولین سوره قرآن به ترتیب مصحف و بر اساس برخی روایات پنجمین سوره به ترتیب نزول و اولین سوره کامل است.[3]

تعداد آیات و کلمات

سوره فاتحه 7 آیه و 29 کلمه و 143 حرف دارد. این سوره از نظر صیغه و حجم جزء سوره های کوچک قرآن یا مصحف است و از سوره های «کوتاه» در میان مصحفات به شمار می رود. بر اساس روایات، این سوره در عین کوتاه، وسیع و «ام الکتاب» اصل قرآن است.[4]

اهمیت

سوره حمد در حیات دینی و فرهنگی مسلمانان بسیار مهم است. این سوره از نظر فقه امامیه در نمازهای پنج گانه ده مرتبه و در فقه اهل سنت 17 مرتبه خوانده می شود.[5] امام رضا علیه السلام این سوره را در اول نماز به دلیل وجود تمام خوبی ها و حکمت های دنیا و آخرت به صورت یک جایی از این سوره به گونه ای می داند که هیچ حرفی نمی رسد. کامل بودن آن.[6]

مؤلف تفسیر المیزان می گوید خداوند در این سوره به بنده خود یاد داد که چگونه خود را ستایش و ستایش کند و به او آموخت که آداب بندگی در مقام بندگی و بندگی چه می خواهد. [7]

محتوا

محتوای اصلی سوره فاتحه توحید، حمد و ستایش خداوند، عبادت، یاری طلبی و هدایت طلبی از خداوند است. [8] علامه طباطبایی می فرماید: چون در میان کلمات «ایاک نباد» (ما فقط تو را می پرستیم)، می توان ادعای استقلال بنده در عبادت کرد. خداوند به ذهن خطور می کند، لذا بلافاصله در جمله بعدی با گفتن «ایاک نستعین» (فقط از شما کمک می خواهیم) به بنده دستور داده می شود که بگوید در این عبادت یاری می جوییم. هیچ استقلالی به هیچ عنوان. [9] ] در این سوره، صفات خداوند، صفات و نشانه های بندگان صالح خداوند، تبیین مسئله هدایت و راه راست در قالب دعا و اظهار کراهت از پیچش و سرگردانی. گفتار ذکر شده است.[10]

این سوره را می توان به دو بخش تقسیم کرد: قسمتی که در مورد حمد و حمد خداوند صحبت می کند و بخشی که نیازهای بنده را ذکر می کند. در حدیث قدسی آمده است: سوره حمد را بین خود و بنده ام تقسیم کردم. نیمی از آن برای من است و نیمی دیگر برای بنده.[11]

در حین خواندن

قرائت (مالک یوم الدین) در سوره حمد یکی از موارد بحث برانگیز است. علامه طباطبایی معتقد است که قرائت (مالک) و قرائت (ملک) هر دو صحیح است، اما قرائت (ملک) با عرف و لفظ سازگارتر است، زیرا مالک به معنای پادشاه است که نسبت به یک داده می شود. دوره و یک دوره زمانی در این آیه مالکیت و سلطنت و فرمانروایی خداوند به روز قیامت نسبت داده شده است. [12] سید محمد حسین حسینی تهرانی نیز از وی نقل کرده است: در روایاتی داریم که می گوید: رسول خدا هم مالک و هم مالک را می خواند و از هفت قاری، چهار نفر مالک و دیگران مالک می خواندند. اعتبار نیز نزد مالک مساعدتر است، چون عموماً روز را به مالک نسبت نمی دهند، به مالک می دهند، می گویند: ملک چنین روزی، نه صاحب چنین روزی. علی قاضی طباطبایی رحمه الله نیز در دعای خود مالک خواند. و در تعبیر «کاوشگر» [یادداشت 1] وجوهی را ذکر می کند که پادشاه اشمل و عام و انساب است.[13]

آداب ستایش و بندگی خدا

گفتار دوم؛ آیه ۵-۷
وظایف بندگان در برابر خدا

گفتار اول؛ آیه ۲-۴
دلایل شایستگی خداوند برای پرستش

مقدمه؛ آیه ۱
به نام خدای دارای همه کمالات

وظیفه اول؛ آیه ۵
پرستش و بندگی خدا

دلیل اول؛ آیه ۲
ربوبیت گسترده خدا

وظیفه دوم؛ آیه ۵
یاری خواستن از خدا

دلیل دوم؛ آیه ۳
رحمت بی‌کران خدا

وظیفه سوم؛ آیه ۶-۷
درخواست هدایت از خدا

دلیل سوم؛ آیه ۳
رحمت پیوسته خدا

دلیل چهارم؛ آیه ۴
مالکیت خدا در روز جزا

تصمیمات

یادگیری[15] و خواندن صحیح سوره حمد[16] و خواندن آن در رکعت اول و دوم نمازهای واجب و مستحب بر مسلمان واجب است.[17]

در رکعت سوم و چهارم، نمازگزار می تواند بین حمد و تسبیح اربعه یکی را انتخاب کند. در اینکه حمد بهتر است یا اربعه تسبیحات، اختلاف است.[18]

قبل از خواندن حمد در رکعت اول نماز [19] و گفتن «الحمد الله رب العالمین» بعد از حمد، مستحب است. آمین گفتن بعد از خواندن سوره حمد در نماز حرام است و نماز را باطل می کند.[21]

اکتفا به حمد در نافله ای که قرائت سوره خاصی در آن نیست جایز است.[22]

خواندن سوره حمد در بسیاری از موارد از جمله بر بستر بیمار، [23] گذاشتن میت در قبر [24] [نکته 2] و برداشتن تربت از حائر حسینی [25] مستحب است.

«لا عبادت و لا استمع» در دعای امام زمان (عج)

برخی از منابع حدیثی دستور خواندن دعایی را داده اند که در آن آیه «ایاک نعبده و ایاک نستعین» صد بار تکرار شده است. در این دعا که به دعای امام زمان معروف است، این آیه در هر رکعت صد مرتبه در سوره حمد خوانده می شود[26] قطب الدین راوندی و سید بن طاووس از راویان حدیث امام زمان هستند. دعا.[27] ]

تفاسیر

این سوره در کتب تفسیری کل قرآن تفسیر شده است. علاوه بر این، تفاسیر مستقلی نیز درباره آن نوشته شده است، از جمله:

العروه الوغتی فی تفسیر سوره حمد [سنگ نگاره]، شیخ بهایی; [28]

اعجاز البیان فی تفسیر القرآن، صدرالدین قونوی، با تصحیح جلال الدین آشتی، صدر الدّین قونوی. [29]

نسخه ای از تفسیر سوره حمد، یا لمعه فی تفسیر الحمد، محمد کاظم (عمادالدین) الجزایری; [30]

تفسیر سوره مبارکه حمد، سید عزالدین حسینی زنجانی; [31]

فاتح الکتاب: تفسیری از سوره شریفه حمد، تألیف سید عبدالحسین دستغائب.[32]

تفسیر سوره حمد از امام خمینی [33]

فضایل و خواص

درباره فضیلت و اهمیت این سوره روایات فراوانی وجود دارد. در روایتی آمده است که جبرئیل به پیامبر اسلام (ص) اشاره می کند که نزول این سوره مانع از افتادن عذاب بر امت اسلامی می شود[34] و در روایتی آن را شفای همه دردها دانسته است.[34] 35. ] روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است: تعجب نکنید اگر 70 مرتبه سوره حمد بر مرده ای خوانده شود و او زنده شود. [36] [نکته 3] امام علی (ع) از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت می کند که سوره حمد یکی از گنجینه های عرش خداست و خداوند آن را به پیامبرش اختصاص داده و او را به هیچ پیامبر دیگری شریک نگذاشته است، مگر اینکه. به نام خدا. آن را به سلیمان داد… هر که با ایمان به دوستی و پیروی از محمد و آل پاکش آن را بخواند، در مقابل هر سخنی به او خیری می رسد که از دنیا و آنچه در آن است بهتر است…[ 37]

پیامبر (ص) سوره فاتحه را بهترین سوره قرآن دانست و فرمود: در تورات و انجیل و زبور و قرآن سوره ای مانند این نازل نشده است. در حدیث دیگری از پیامبر(ص) آمده است که ثواب قرائت سوره فاتحه برابر است با ثواب تلاوت دو سوم قرآن و ثواب صدقه دادن به همه مؤمنان.[38]

امام جعفر صادق علیه السلام نیز در مورد سوره فاتحه فرمودند هر که آن را بخواند خداوند راه رسیدن به خیر دنیا و آخرت را برای او باز می کند. همچنین فرمود که نام اعظم خداوند در این سوره تقسیم شده است.[39] شیخ مفید در کتاب الاخیال حدیثی را نقل می کند که پیامبر (ص) به سؤالی درباره ثواب خواندن سوره فاتحه پاسخ داده است. ، و می گوید ثواب آن به اندازه ثواب تلاوت است. او خواندن همه کتب آسمانی را معرفی کرد.[40]

سوره حمد در ادبیات

به گفته برخی از پژوهشگران ادب فارسی، سوره حمد در آغاز بسیاری از مثنوی های حماسی و غنایی و الحمدالله رب العالمین تقریباً بر تمام آثار منثور کلاسیک تأثیر بیشتری داشته است و قسمت بعدی سوره حمد که یک اثر است. دعا، تأثیر بیشتری بر اشعار اولیه داشت. آنان معتقدند در میان آغازین کتب آسمانی، سوره حمد را باید بی نظیرترین آغاز دانست، زیرا این سوره توانسته سه ساختار آغاز یعنی تسمیه (آغاز کار با نام خدا یا گفتن بسم الله)، تمهید را ارائه دهد. (حمد) و دعا به زیباترین وجه. می توان آن را در کنار هم خواند. [41] نمونه هایی از اشعار شاعران:

ـ بسم االله الرحمن الرحيم/ هست كليـد درِگنجِ حكيم /نظامی

ـ عُقده گشای همه امر عظيم/ بسم االله الـرحمن الرحيم/محمد قاسم هالائی سندی

ـ مَطلـعِ ديباچه ی حمد قديم /هست بسم االله الرحمن الرحیم/نقشبندی

ابتدای سخن به نام خداست/ آنكه بی مثل و شِبه و بی همتاست/ سنايی غزنوی

اَلحمد للهِ رب العالَمين علي/ ما دَرّ من نعمةٍ عزَّ اسمه و علا/ سعدی

[42]

متن فارسی و ترجمه سوره

سوره حمد

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ﴿١﴾

به نام خداوند رحمتگر مهربان(١)

اَلْحَمْدُ لِلَّـهِ رَ‌بِّ الْعَالَمِينَ ﴿٢﴾ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ ﴿٣﴾ مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ﴿٤﴾ إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ﴿٥﴾ اهْدِنَا الصِّرَ‌اطَ الْمُسْتَقِيمَ ﴿٦﴾ صِرَ‌اطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ‌ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ ﴿٧﴾

ستايش خدا را كه پروردگار جهانيان، (٢) [خداوند] رحمتگر مهربان، (٣) مالك [و پادشاه‏] روز جزا [است‏]. (٤) تو را مى‏ پرستيم تنها و بس، بجز تو نجوييم يارى ز كس. (٥) به راه راست ما را راهبر باش، (٦) راه آنهايى كه برخوردارشان كرده ‏اى، همانان كه نه درخور خشم ‏اند و نه گمگشتگان. (٧)

تک نگاری

تفسیر سوره حمد، امام خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ شانزدهم 1389، 275 صفحه.[43]

تفسیر سوره مبارکه حمد، سید حسن سعادت مصطفوی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول 1393، 64 صفحه.[44]

پاورقی

توجه داشته باشید

↑ ابوالقاسم محمود بن عمر خوارزمی، معتزلی معروف به جارالله زمخشری، ۴۶۷-۵۳۸ق.

↑ از آنجایی که در روایات پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (علیهم السلام) تلاوت قرآن برای اموات توصیه شده است، شرکت کنندگان در مراسم تشییع جنازه یا بر قبور آنها، سوره هایی از آن را تلاوت می کنند. قرآن (بحارالانوار، جلد 99، ص 300) و چون در چنین مواردی سوره حمد زیاد خوانده می شود، این عمل را فاتحه خوانی می نامند. اصطلاح فاتحه خوانی گاهی برای مراسم ترحیم نیز به کار می رود. [منبع مورد نیاز]

↑ از اباعبدالله علیه السلام می فرماید: اگر هفتاد مرتبه حمد را بر میت می خواندی عجیب نبود، این روایت به این معنا نیست که هرکس 70 مرتبه سوره را بخواند. حمد بر میت می خواند، آن مرده زنده می شود، اما از نظر ارزش و توانایی و تأثیر این سوره این است که البته برای تأثیر نهایی شرایطی لازم است و در نهایت اذن خداوند لازم است. تأثیر گذاشتن بر هر چیزی در کل وجود

مراجع

لینک خارجی

به نام خدا

**چرا سوره حمد (فاتحه الکتاب) نامیده شده است؟

توجه: یکی از بستگانم در گروه های فضای مجازی سوالی از من پرسیده که سوال و پاسخ آن به شرح زیر است:

سوال

سلام حاج آقا

یک سوال قرآنی داشتم. در ابتدای قرآن به فاتحه الکتاب معروف است. اولین سوره محسوب می شود، اما وقتی به معنای کلمه دقت می کنید، به نظر می رسد که کلام انسان است تا کلام خدا و به نظرم سوره بقره کتاب را اینطور شروع می کند. ذلک الکتاب لریب فیه…… یا ابتدای قرآن. نظر اعلیحضرت چیست؟

پاسخ

سلام علیکم

از سوال شما متشکرم.
سوره حمد نام های متعددی دارد که یکی از آنها فاتح الکتاب است. یعنی سوره ای که قرآن کریم با آن شروع می شود و در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به دستور پیامبر برای تنظیم سوره های قرآن. سوره حمد به عنوان اولین سوره قرآن قرار گرفت. فاتحه الکتاب به معنای باز کننده کتاب (قرآن) است. درست است که در این سوره عبد با خدای خود صحبت می کند، اما این سوره از قرآن و قرآن بودن خارج نمی شود و قرآن کریم نیز همه آیات خود را از خدای متعال دارد. ممکن است آیاتی که بیان کننده کلام خداوند است یا آیاتی که بیانگر سخنان انبیا است یا حیواناتی مانند مورچه، هدهد و غیره.
پس یک وجه اسم فاتحه الکتاب همان است که در بالا ذکر کردم که در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به دستور پیامبر سوره حمد به عنوان اولین سوره قرار گرفته است. .
دلیل دوم نامیدن این سوره فاتحه الکتاب شاید به این دلیل است که سوره حمد مادر کتاب و مادر قرآن است. یعنی تمام معارف و اصول اولیه قرآن کریم در سوره فاتحه و حمد تجلی یافته است. پس اگر به همین دلیل آن را سوره حمد فاتحه الکتاب نامیده اند، مبالغه نیست زیرا آغاز تمام معارف قرآنی است… (توجه) نقل شده است که پیامبر صلی الله علیه و آله ) فرمود: در هیچ کتاب آسمانی حتی در قرآن کریم به بزرگی سوره حمد چیزی وجود ندارد. و روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است که می فرماید: لا دعا الا با گشایشی الکتاب. نماز بدون فاتحه الکتاب (بدون حمد) نیست. (اولی اللعلی، ج 1، ص 196.) البته دعای میت که حمد و ثنای ندارد، در واقع دعا نیست، بلکه برخی دعاها برای میت است. پس سوره حمد آغاز و فاتحه بندگی و عبادت و عروج انسان است. در خلقت انسان ادامه دارد. اسارت و اسارت است. و در سوره ذاریات آیه 56 می فرماید ما جن را جز برای عبادت شما نیافریدیم.

موفق باشید.

نوشته: سیداس صغر سعادت میرقدیم